Ukraine khó lật ngược tình thế khi dùng UAV giá rẻ thay pháo binh

Máy bay không người lái (UAV), cả loại chuyên dụng có thể tấn công cách xa hàng trăm km và loại thương mại, đang thống trị chiến trường Ukraine.

"Tại Ukraine lúc này, chúng ta đang chứng kiến UAV được sử dụng ở quy mô không thể tưởng tượng được. Chúng ta thực sự đang nói về hàng chục, hàng trăm nghìn chiếc trên chiến trường", Ulrike Franke, nhà nghiên cứu tại Hội đồng Quan hệ Đối ngoại Châu Âu (ECFR) nói với AFP.

Trong ngân sách năm 2024, Kiev đã dành 1,25 tỷ USD mua máy bay không người lái. Tổng thống Volodymyr Zelensky cũng tuyên bố nước này sẽ sản xuất "1 triệu máy bay không người lái" trong năm nay.

Đồng minh của Ukraine cũng đang củng cố kho UAV của Ukraine. London dự kiến cung cấp hơn 10.000 chiếc UAV, trong đó 1.000 chiếc UAV góc nhìn thứ nhất (FPV), trong khi Paris chuẩn bị đặt mua 2.000 chiếc UAV tự sát và một phần trong đó sẽ được chuyển cho Ukraine.

Giới chức Ukraine ước tính nước này cần khoảng 100.000-120.000 máy bay không người lái mỗi tháng.

Trong khi đó, theo đánh giá của Viện Nghiên cứu Chiến lược (IISS) của Anh, Ukraine cần 200.000-250.000 quả đạn pháo/tháng cho cuộc tấn công lớn hoặc 75.000-90.000 để duy trì thế trận phòng thủ.

Vì vậy, "Ukraine có thể giảm nhu cầu đạn pháo bằng cách tăng đáng kể sản lượng máy bay không người lái tấn công", 2 chuyên gia Michael Kofman và Franz-Stefan Gady nói trong bản đánh giá của IISS.

Chuyên gia Mykola Bielieskov thuộc viện chính sách Hội đồng Đại Tây Dương đồng ý rằng máy bay không người lái "có khả năng thực hiện nhiều chức năng của pháo binh và tên lửa với chi phí chỉ bằng một phần".

Một chiếc UAV thương mại cỡ nhỏ có giá chỉ vài trăm euro, trong khi một tên lửa chống tăng mẫu đơn giản hoặc một quả đạn pháo có giá vài nghìn euro.

AFP dẫn lời một nguồn tin quân sự Pháp, 65-85% số vụ tập kích Ukraine nhắm vào các vị trí của Nga là do UAV gây ra.

Nhưng ông Ulrike Franke cảnh báo: "Họ dùng máy bay không người lái vì họ có khả năng tự sản xuất hoặc mua, nhưng điều đó không lý tưởng".

FPV có khả năng tải nhỏ, chỉ hàng trăm gram thuốc nổ và vài kg đối với những mẫu UAV thương mại lớn nhất.

"Ngay cả lượng lớn máy bay không người lái cỡ nhỏ cũng không thể sánh được với hỏa lực pháo binh", chuyên gia Stacie Pettyjohn đồng ý trong một nghiên cứu của tổ chức tư vấn an ninh CNAS của Mỹ.

Bà nói thêm, UAV có thể bổ sung cho vũ khí hỏa lực gián tiếp, nhưng không phải là vũ khí thay thế.

Vào tháng 9/2023, New York Times đưa tin rằng chưa đến 1/3 số cuộc tấn công bằng máy bay không người lái đánh trúng mục tiêu vì chúng có thể dễ dàng bị tác chiến điện tử gây nhiễu hoặc gián đoạn tín hiệu.

Ngoài ra, Ukraine không còn có thể tự tin vào ưu thế vượt trội của mình trên phương diện tác chiến máy bay không người lái.

Bà Pettyjohn chỉ ra rằng vào năm 2022, Ukraine có "lợi thế 9 trên 1" trên năng lực máy bay không người lái thương mại, nhưng ưu thế này "về cơ bản đã không còn".

"Dù Bộ Quốc phòng Nga chậm bắt kịp, quân đội Nga đã nhanh chóng nhận ra lợi ích của máy bay không người lái 4 cánh thương mại. Các nhóm tình nguyện cũng đã cung cấp cho binh lính tiền tuyến máy bay không người lái và kiến thức đào tạo cần thiết", bà nói.

Nga phụ thuộc rất nhiều vào FPV để ngăn chặn cuộc phản công của Ukraine vào mùa hè năm ngoái.

Theo bà Pettyjohn, máy bay không người lái mang đến những năng lực mới nhưng lại gây thêm khó khăn cho việc "tập trung lực lượng, tạo sự bất ngờ và tiến hành các chiến dịch tấn công". Vì thế, chúng sẽ không tạo ra "sự thay đổi thực sự mang tính đột phá".